آی پی تی وی چیست؟ آشنایی با کاربرد IPTV در ایران و جهان

اگر از فعالان رسانه ای نباشید شاید چیزی از آی پی تی وی نشنیده باشید. در حالی که ممکن است چند باری از آن استفاده کرده باشید. مفهوم  IPTV با معرفی خدمات جدید و سرمایه گذاری های بیشتر به سرعت در حال رشد است. اما اصلا IPTV به چه معناست؟ تلویزیون آی پی تی وی چگونه کار می کند و چگونه می توان با تهیه اشتراک از آن برای بهبود تجربه تماشای تلویزیون بهره برد؟ در این مطلب انزل وب به همه این سوالات پاسخ خواهیم داد.

IPTV چیست و چه کاربردی در ایران و جهان دارد؟

What is IPTV? How does IPTV Work?

IPTV مخفف Internet Protocol Television به معنی تلویزیون مبتنی بر پروتکل اینترنت است. در واقع در این فناوری، تلویزیون به گونه ای برنامه نویسی شده است که با استفاده از پروتکل معروف IP با اینترنت ارتباط برقرار کند. پیش از این در انزل وب به بررسی دقیق تلویزیون اسمارت پرداخته شده است. در این مطلب می خواهیم به مبحث تلویزیون آی پی تی وی و چگونگی عملکرد آن بپردازیم.

تلویزیون آی پی تی وی چیست؟

همانطور که گفته شد IPTV به معنی تلویزیون مبتنی بر پروتکل اینترنت است. شاید برای درک بهتر شیوه کار IPTV بهتر باشد در ابتدا با نحوه عملکرد تلویزیون های معمولی آشنا شویم. در تلویزیون های کابلی یا ماهواره ای، ایستگاه های پخش کننده سیگنال های مدنظر را برای بینندگان می فرستد و شما تنها قادر به تماشای چیزی هستید که در تلویزیون نمایش داده می شود. شما نمی توانید مشخص کنید که چه برنامه ای را در چه زمانی تماشا کنید و تنها قادر به انتخاب از میان برنامه هایی هستید که در زمانی خاص در دسترس شما قرار گرفته است.

اما IPTV چگونه کار می کتد و اکانت IPTV چیست؟ به جای انتقال محتوا از طریق پالس های نوری در فیبرهای نوری یا امواج رادیویی ماهواره، آی پی تی وی محتوای مورد نظر را از طریق اینترنت در اختیار شما می گذارد. همچنین به جای آن که تعدادی برنامه در زمانی خاص در دسترس شما قرار گیرد تا از بین آن ها دست به انتخاب بزنید. بیشتر ارائه دهندگان IPTV از سرویسی تحت عنوان VOD (ویدئو بر اساس تقاضا) استفاده می کنند. بنابراین مهم ترین تفاوتی که IPTV ایجاد کرده است این است که شما می توانید انتخاب کنید که چه چیزی را تماشا کنید تا آن را  در زمان دلخواه خود دریافت نمایید.

امروزه شرکت های بزرگی همچون Netflix و Hulu نیز از همین ایده استفاده می کنند. با این تفاوت که تمرکز آن ها به جای تلویزیون بیشتر بر روی فیلم های سینمایی است و برای استفاده از آنها باید اشتراک آی پی تی وی تهیه نمود.

انواع آی پی تی وی

به طور کلی سه نوع مختلف از IPTV وجود دارد:

ویدئو بر اساس تقاضا (VOD)

نام این سرویس کاملا تداعی کننده کاری که انجام می دهد است. شما ویدئو را هر موقع که بخواهید دریافت می کنید. سایت های استریم کننده فیلم های سینمایی نمونه ای از VOD هستند. شما هیچ محدودیت زمانی نخواهید داشت و فقط اعلام می کنید که چه چیزی را می خواهید تماشا کنید و تهیه کنندگان این سرویس نیز آن را برای شما از طریق اینترنت می فرستند و شما هم به سادگی آن را تماشا می کنید. نت فلیکس، هولو و سرویس ویدئوهای آمازون مثال های خوبی از ارائه این سرویس هستند. برخی از سرویس های VOD به ارائه تبلیغات تعاملی هم می پردازند. به این صورت که یا انتخاب این تبلیغات معمولا وارد یک وبسایت می شوید تا با جزییات بیشتری از آن مطلع شوید.

سرویس پخش با تأخیر 

بسیاری از شبکه های رسانه ای در حال حاضر به مشترکان خود اجازه می دهند تا برنامه هایی را که از دست داده اند در زمان دیگری تماشا کنند. سرویس پخش با تأخیر شاید از جهات گوناگون شبیه سرویس VOD باشد. اما تفاوت اساسی بین این دو سرویس در این است که محتوای به اشتراک گذاشته شده در این سرویس پخش با تأخیر دارای مدت زمانی محدود است. شما نمی توانید قسمتی از سریال محبوبتان را که مربوط به چند سال پیش است از طریق این سرویس به تماشا بنشینید. برای این کار باید از سرویس VOD استفاده کنید.

سرویس پخش زنده IPTV

شما در IPTV هم می توانید به تماشای برنامه های زنده بنشینید. برای مثال رویدادهای ورزشی را می توانید از طریق این سرویس به صورت زنده تماشا کنید. در واقع می توان گفت که IPTV از این لحاظ بسیار شبیه همان تلویزیون های معمولی عمل می کند. FOX Sports Go, CBS Sports HQ, Hulu Live TV و Sling TV نمونه های معروفی هستند که به ارائه این سرویس می پردازند. هرچند سرعت توسعه این سرویس نسبتا بالاست ولی با این حال هنوز به میزان محبوبیتی که سرویس VOD در حوزه IPTV کسب کرده است نرسیده است. شاید دلیل این موضوع هم همین باشد که این سرویس توسط تلویزیون های معمولی با هزینه ای کمتر در دسترس است.

نحوه کار تلویزیون آی پی تی وی

همان طور که پیش از این گفته شد تلویزیون های سنتی از طریق امواج رادیویی و آنتنی که روی سقف خانه ها نصب می شود به پخش برنامه می پردازند. این آنتن امواج رادیویی را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند تا در نهایت با تبدیل آن ها به صدا و تصویر به محتوایی قابل پخش برای شما تبدیل شوند. اما IPTV چگونه کار می کند؟ در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت:

مرحله اول: ذخیره برنامه ها در آی پی تی وی

تکلیف برنامه های زنده که مشخص است اما برنامه ها و فیلم ها باید به طریقی ذخیره شوند تا بتوان از طریق VOD به انتخاب و پخش آن ها دست زد. برخی از ارائه دهندگان سرویس VOD تعداد برنامه های در دسترس را محدود می کنند. نه به این خاطر که فضای ذخیره سازی کمی در اختیار دارند بلکه این کار در واقع راهی است برای محدود کردن و کنترل پهنای باند کلی و تاثیری که بر سرعت اینترنت می گذارد. زیرا هر چه تعداد این برنامه ها بیشتر باشد طبیعتا تعداد مشترکان بیشتری به تماشای آن ها خواهند نشست و این ناخودآگاه موجب تاثیرگذاری روی سرعت اینترنت خواهد شد.

مرحله دوم: تولید و آماده کردن برنامه ها در تلویزیون IPTV

اول از همه برنامه های تلویزیونی باید به فرمتی دیجیتالی که قادر به ارسال از طریق پروتکل اینترنت باشند تبدیل شوند. گرچه گاهی اوقات این برنامه ها در همین فرمت تولید می شوند و دیگر نیازی به تبدیل آن ها نیست. با محدودیت هایی که در پهنای باند وجود دارد فشرده سازی هم از الزامات است. در همین راستا بیشتر برنامه هایی که در IPTV موجود هستند در فرمت های MPEG2 یا MPEG4 هستند. در نهایت اگر تبلیغاتی هم نیاز است به برنامه اضافه شده و در آخر برنامه مورد نظر رمزگذاری می شود.

مرحله سوم: استریم ویدئوها در IPTV

وقتی از وبسایتی بازدید می کنید در واقع در حال ایجاد ارتباطی بین دو کامپیوتر هستید. به این صورت که کامپیوتر شما به عنوان کلاینت در حال گرفتن اطلاعات از کامپیوتر سرور است. سرورها به طور کلی خیلی سریع و قدرتمند هستند و بسیاری از مشتریان می توانند به طور همزمان با تاخیر بسیار کمی محتوای مد نظر خود را از آن دانلود کنند. البته شیوه ارتباط بین کلاینت و سرور در هنگام استریم ویدئو ها در IPTV کمی متفاوت می باشد.

در اینجا کلاینت ها فشار بیشتری بر سرور وارد می کنند که می تواند باعث تاخیر بسیار زیادی در دیدن ویدئو شود. این نوع ارتباط بیشتر به عنوان IP Multicasting شناخته می شود که در آن یک سرور به طور همزمان در حال ارائه خدمت به تعداد زیادی از کلاینت ها است. ماهیت اینترنت باعث می شود این که اطلاعات به صورت مساوی و همگام به طیف وسیعی از کلاینت ها ارسال شوند کاری مشکل و طاقت فرسا باشد. به همین دلیل بسیاری از سرویس دهندگان IPTV از نوعی از شبکه تحت عنوان CDNs استفاده می کنند که در آن قبل از ارسال داده ها از آن ها چندین کپی تهیه می شود تا کار ارسال آن ها ساده تر صورت گیرد.

مرحله چهارم: نمایش برنامه ها در آی پی تی وی

هر کسی که کامپیوتر و اینترنت داشته باشد قادر به تماشای برنامه های IPTV خواهد بود ولی مطمئنا خیلی از مشترکان دوست ندارند که برنامه های تلویزیونی را در مانیتور یک کامپیوتر نگاه کنند. از این رو استفاده از ست تاپ باکس ها هم می تواند گزینه ای دیگر برای استفاده از برنامه های IPTV باشد. ست تاپ باکس فرمت سیگنال های دریافت شده از طریق اینترنت را به فرمتی قابل پخش در تلویزیون تبدیل کند. البته راهی دیگر هم برای دیدن برنامه های IPTV وجود دارد و آن استفاده از دانگل هایی است که از لحاظ ظاهری شبیه فلش های USB هستند ولی در واقع دسترسی تلویزیون به اینترنت را ممکن می کنند.

این دانگل ها به سوکت HDMI تلویزیون وصل شده و از طریق وای فای ارتباط آن را با اینترنت برقرار می کنند. یکی از این دانگل ها تحت عنوان Google’s Chromecast است که پس از اتصال به کامپیوتر، تبلت یا گوشی هوشمندتان، شما را مستقیما به سرویس های استریم ویدئویی متصل می کند.

برای آشنایی با دانگل ها می توانید مطلب دانگل چیست؟ آشنایی با انواع و کاربرد آنها را در انزل وب مطالعه کنید.

استفاده از IPTV به شیوه ترکیبی

بسیاری از تولیدکنندگان تلویزیونی در حال حاضر در حال اتخاذ روشی ترکیبی برای استفاده از IPTV جهت حل برخی مسائل مربوط به رسانه هایی که کاملا بر پایه این قابلیت ساخته شده اند هستند. IPTV نیاز به پهنای باند زیادی برای انتقال داده با سرعت بالا دارد. IPTV ترکیبی از سرویس های تلویزیون سنتی با سرویس های IPTV است. با این کار این تهیه کنندگان قادر به ارائه خدمات متنوع تری نسبت به قبل هستند. همچنین امکان ساخت محصولات و خدمات جدیدتر را آسان تر و در دسترس تر می کند. در واقع با ترکیب قابلیت های تلویزیون های سنتی با اینترنت امکان تجربیات بسیار تعاملی بیشتری را در جایی که اطلاعات در هر دو جهت تولید کننده محتوا و مشتری جریان دارد، باز می کند.

راه اندازی شخصی یک سرویس IPTV

نکته جالبی که در این میان وجود دارد این است که بسیاری از ارائه دهندگان IPTV به کاربران خود اجازه می دهند که سرویس VOD و پخش زنده خود را راه اندازی نمایند. با این کار، مشترکان می توانند مهارتها، توصیه ها و احساسات خود را با بقیه در سرتاسر جهان به اشتراک بگذارند. اگر شما هم علاقه مند به این کار هستید باید از یکی از این ارائه دهندگان IPTV درخواست کنید که پهنای باند، فضای سرور و کانال توزیع مورد نیازتان را در اختیار شما قرار دهند. تمام کاری که شما باید کنید این است که دپس از ثبت نام، شروع به آپلود کردن محتوای خود نمایید. چه نوع محتوایی؟ چه کسی آن را تماشا خواهد کرد؟ چگونه از آن کسب درآمد می کنید؟ همه این ها به خود شما بستگی دارد. بنابراین اگر فکر می کنید چیزی دارید که قابل اشتراک گذاری با افراد دیگر در سرتاسر جهان است می توانید از این قابلیت IPTV استفاده کنید. گرچه شما نیاز به ضبط ویدئو دارید و این ممکن است وقت زیادی از شما بگیرد ولی با یک بار انجام دادن این کار خواهید توانست به راحتی از خدماتی که در IPTV در اختیار شما قرار می گیرد برای به اشتراک گذاری محتوای مدنظرتان استفاده کنید.

تلویزیون آی پی تی وی در ایران

در ایران فناوری آی پی تی وی بیشتر با عنوان تلویزیون تعاملی شناخته می شود. شرکت ها و سازمان های مختلفی در ایران به استفاده از قابلیت هایی که این فناوری در اختیار آن ها و مشتریانشان قرار می دهد روی آورده اند. شرکت هایی نظیر مخابرات، ایرانسل و حتی سازمان صدا و سیما در این زمینه فعالیت هایی داشته اند. ضمن اینکه استفاده از آن در هتل ها به امری بدیهی تبدیل شده است. همچنین با جستجوی اینترنتی هم می توانید سایت های نسبتا متنوعی را که به ارائه خدمات آی پی تی وی ایرانی در کشورمان می پردازند به راحتی پیدا کنید. بنابراین بر خلاف آنچه که در ابتدا به ذهن می رسد این فناوری در ایران چندان هم ناشناخته نیست. اما برای استفاده از IPTV نیاز به صدور پروانه از طریق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی می باشد. روش رگولاتوری در اعطای پروانه IPTV، به صورت عمومی بوده و مزایده‌ای برگزار نمی شود. شرکت هایی که شرایط لازم را احراز کنند می‌توانند پروانه دریافت کنند و با همکاری و مشارکت دارندگان پروانه، شبکه‌های دسترسی نسبت به ارائه خدمات به کاربران نهائی اقدام می کنند.

آینده IPTV

در این شکی نیست که محبوبیت IPTV روز به روز در حال گسترش است. IPTV در چند سال گذشته به رشد قابل توجهی از لحاظ جذب مخاطب دست یافته است. به طوری که تعداد مشترکانی که تا پایان سال ۲۰۱۵ از سرویس های IPTV استفاده کرده اند به بیش از ۱۳۰ ملیون نفر در سرتاسر جهان رسیده است.

بر اساس تحقیقاتی تا سال ۲۰۲۵ ارزش این فناوری به ۱۱۷ بیلیون دلار خواهد رسید. به همین تناسب میزان تقاضا نیز افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین پیش بینی می شود که سرویس های ارائه دهنده مثل هولو نیز در کنار رشد روز افزون آن به محبوبیت و سوددهی هر چه بیشتر برسند. ارائه دهندگان عمده رسانه ها در حال برنامه ریزی برای ارائه خدمات جدید برای رقابت با Netflix، آمازون و دیگر شرکت های فعال در این زمینه هستند. برخی از شرکت های تلویزیونی نیز با ارائه اپلیکیشن هایی سعی در استفاده از قابلیت های سرویس پخش با تأخیر دارند. حالا هم که خود مردم قادر به ایجاد محتوا جهت به اشتراک گذاری از طریق IPTV هستند که این امکان بدون شک موجب رشد هر چه سریع تر این فناوری خواهد شد. حالا دیگر مشترکان محدود به محتوای به اشتراک کذاشته شده توسط تولیدکنندگان نیستند. بنابراین در یک جمله می توان گفت که آینده از آن IPTV خواهد بود.